ZİHİNSEL YETERSİZLİK NEDİR?

24 Ekim 2024

Zihinsel yetersizliğin ne olduğuna ilişkin farklı tanımlamalar vardır ancak genel bir tanım yapacak olursak “Zihinsel yetersizlik; hem zihinsel işlevde bulunma konusunda ortalamanın iki standart sapma altında farklılık gösteren hem de pek çok günlük kavramsal, sosyal ve pratik becerileri içeren uyum davranışlarında önemli ölçüde sınırlılıkları olan ve bu özellikleri 18 yaşından önce ortaya çıkan, özel eğitime ihtiyaç duyan birey “olarak tanımlanmaktadır.

Zihinsel Yetersizlik Tanımının Üç Elemanı vardır:

Zihinsel İşlevlerin Önemli Derecede Normalin Altında Olması: Zihinsel işlevler zeka testleri ile değerlendirilir. Bu testler kültürlere göre uyarlanmış bireye uygun testlerdir. Test sonuçlarına göre bireyin zeka bölümü 70 in altında ise zihinsel yetersizliğin birinci ölçütünü karşılıyor demektir.
Uyumsal Davranışlarda Yetersizlik Gösterme: Bir tek zeka testlerinden alınan sonuç tanı koyak için yeterli değildir. Bu noktada “Uyumsal Davranış” terimi ortaya çıkıyor. Eğer birey bulunduğu çevrenin gerektirdiği uyumsal davranışlarda yetersizlik gösteriyorsa zeka testi ile birlikte değerledirilerek zihinsel yetersizlik tanısı alabilir. Uyumsal davranışlara örnek verecek olursak yemek yeme, giyinme, tuvalete gitme gibi günlük yaşam becerileri ile okuma yazma gibi akademik beceriler, dil becerileri, kişilerle etkileşim kurma, sorumluluk alma gibi beceriler de uyum becerilerine örnektir.
Gelişim Dönemi İçerisinde Ortaya Çıkma: Çocuğun zihinsel işlevlerindeki yetersizliğinin 18 yaşından önce ortaya çıkması gerekmektedir.

ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİN SINIFLANDIRILMASI

SINIFLANDIRMA

ÖZELLİKLER

Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler

Kavramsal, sosyal, pratik uyum becerileri ve zihinsel işlevlerde hafif düzeydeki yetersizlikleri nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetlerine sınırlı düzeyde ihtiyaç duyan bireylerdir. Zeka bölüm puanları 50-55 puan ile 70 puan arasındadır.

Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler

Kavramsal, sosyal, pratik uyum becerileri ve zihinsel işlevlerde orta düzeydeki yetersizlikleri nedeniyle temel akademik, günlük yaşam ile iş becerilerinin kazanılmasında özel eğitim ve destek eğitim hizmetlerine yoğun ihtiyaç duyan bireylerdir. . Zeka bölüm puanları 35-40 puan ile 50-55 puan arasındadır.

Ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler

Kavramsal, sosyal, pratik uyum becerileri ve zihinsel işlevlerde ağır düzeydeki yetersizlikleri nedeniyle öz bakım becerilerinin öğretimi de dahil olmak üzere yaşam boyu süren yaşamın her alanında yoğun özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyaç duyan bireylerdir. Zeka bölüm puanları 20-25 puan ile 35-40 puan arasındadır.

Çok ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler

Kavramsal, sosyal, pratik uyum becerileri ve zihinsel işlevlerde çok ağır düzeydeki yetersizlikleri nedeniyle zihinsel yetersizliğinin yanında başka yetersizliklerin de bulunmasıyla öz bakım, günlük yaşam ve temel akademik becerileri kazanamamasına bağlı yaşam boyu bakım ve gözetime ihtiyaç duyan bireylerdir. Zeka bölüm puanları 20-25 puandan daha aşağıdadır..

ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİN NEDENLERİ NELERDİR?

Doğum öncesi nedenler, doğum sırasındaki nedenler, doğum sonrasındaki nedenler ile genetik nedenler olarak gruplandırılabilir.

Doğum Öncesi Nedenler:

Alkol, sigara ve zararlı madde kullanımları
Kansızlık
Kronik hastalıklar
Annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi
Kazalar
Hamilelik döneminde geçirilen hastalıklar
Hamileliğin büyük önemi olan ilk üç ayında uzun süre devam eden yüksek ateş
Hamilelikte doktor denetimi dışında kullanılan ilaçlar

Doğum Sırasındaki Nedenler:

Doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması
Güç ve uzun süren doğum
Erken doğum
Düşük doğum ağırlıklı dünyaya gelen bebek

Doğum Sonrasındaki Nedenler:

Bebeğin anne sütü alamaması
Bebeğin yeterli miktarda ve nitelikte beslenememesi
Çevre kirliliğine maruz kalma
Uyaran eksikliği
Demir eksikliği
Merkezi sinir sistemi enfeksiyonları (menenjit vb.)
Metabolik hastalıklar (fenilketonüri, hipotroidi vs)
Geçirilen kazalar sonucunda beyin zedelenmesi

Genetik Nedenler:

Kromozom hastalıkları (Down sendromu, Fragile X, Williams sendromu, Prader-Willi Sendromu)
Beyin gelişimiyle ilgili nedenler ‘’mikrosefali, hidrosefali’’
Akraba evlilikleri