DİKKAT EKSİKLİĞİ & HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) NEDİR?

Tüm çocuklar kimi zaman dikkatini toplamada zorluk yaşayabilmekte, uygun olmayan veya amaçsız olarak adlandırılabilecek davranışlar sergileyebilmektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar İSE bu davranışları tutarlı olarak göstermektedir ve bu durumda öğrenmelerini etkilemektedir. Peki DEHB nedir ?

DEHB’NUN TANIMI

Bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik belirtilerini okul ve ev gibi en az iki ortamda ve altı ay süreyle gösteren, bu özellikleri yedi yaşından önce ortaya çıkan birey DEHB olan birey olarak tanımlanmaktadır. Bu belirtiler sadece geçici bir duruma tepki değil süreğen bir problemdir.

DEHB ‘NUN TÜRLERİ NELERDİR?

DEHB’nun üç türü vardır. Bu türlerin isimlendirilmesinde “Baskınlık” sözcüğü çocukların hangi belirtileri taşıdıklarını aslında ifade etmektedir.

1. DİKKAT EKSİKLİĞİNİN BASKIN OLDUĞU TİP

Bu grupta yer alan çocuklar DEHB tanı ölçütlerinin “dikkatsizlik” belirtilerini taşımaktadır. Toplum tarafından tembel ve isteksiz olarak tanımlanan bu çocuklarda temel özellikler: ayrıntılara dikkat etmeme, çoğunlukla unutkan olma, eşyalarını kaybetme, sorumluluklarını aldıkları işe uzun süre dikkatlerini verememe ve bu işleri tam olarak tamamlayamama şeklinde sıralanabilmektedir. Bu çocukların içe dönük oldukları,sık sık düşüncelere daldıkları gözlenmektedir.

1. HİPERAKTİVİTE VE DÜRTÜSELLİĞİN BASKIN OLDUĞU TİP

Tanı ölçütlerinin ‘dürtüsellik’ ve ‘hiperaktivite’ belirtilerini taşıyan çocuklar bu grupta yer almaktadır. Bu tipin baskın olduğu çocuklar sürekli hareket halinde, çok konuşan, oturmaları gerektiği durumlarda oturamayan, oturdukları yerde bile el ve ayakları sürekli hareket olan çocuklardır. Ayrıca bu çocukların karşılıklı konuşmalarda sıra almakta zorlandıkları, sorulan sorunun bitmesini beklemeden cevap verdikleri ve sürekli olarak başkalarının sözlerini kestikleri gözlenmektedir.

1. BİRLEŞİK TİP

Bu tip çocuklar yukarıda belirtilen iki grubun yani hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite ve dürtüselliğin olduğu grubun özelliklerini göstermektedir.

DEHB’NUN NEDENLERİ NELERDİR?

DEHB nedeni ile ilgili bir çok araştırma yapılmakla birlikte kesin bir neden bulunamamış ancak bir çok sebep hakkında bulgular elde edilmiştir. Olası nedenler Organik, Genetik, Çevresel  ve Biyokimyasal bozukluklar olmak üzere dört ana faktör altında gruplandırılmaktadır. Organik faktörler: beynin yapısı ve işleyişindeki farklılıklardan kaynaklanabilmektedir. Genetik faktörler: bir güçlüğün genetik olarak aktarılması anlamına gelmektedir. Örneğin aile fertlerinde de benzer güçlüklerin görülmesi gibi. Doğum öncesi veya sonrasında kötü beslenme, alkol ve uyuşturucu kullanımı gibi faktörlerin de DEHB’na neden olabileceği gibi vitamin eksiklikleri, boyalı sağlıksız yiyecekler gibi biyokimyasal faktörlerin de neden olabileceği düşünülmektedir.

DEHB’NUN DİKKAT EKSİKLİĞİ TİPİ BELİRTİLERİ

• Odaklanmakta zorluk çekmek
• Dikkatini sürdürememek
• Göz temasını daha az kurmak
• Çabuk sıkılmak
• Aynı etkinliğe uzun süre devam edememek
• Unutkanlık
• Detayları gözden kaçırmak
• Sık hata yapmak
• Basit yönergeleri aklında tutamamak

DEHB’NUN HİPERAKTİVİTE TİPİ BELİRTİLERİ

• Fazla hareketlilik
• Yerinde duramamak
• Devamlı ellerini ayaklarını hareket ettirmek
• Hızlı konuşmak
• Kelimeleri yanlış telafuz etmek
• Cümleleri birbirine bağlamakta zorlanmak
• Karşısındakinin devamlı sözünü kesmek
• Dinlemekte zorlanmak

DEHB’NUN DÜRTÜSELLİK TİPİ BELİRTİLERİ

• İsteklerinin hemen olmasını beklemek
• Sabırsız olmak
• İstekleri için dayatmak
• Düşünmeden hareket etmek
• Sıra bekleyememek
• Aceleci davranmak
• Tepkilerini kontrol edememek

DEHB olan kişilerin yaşlarına göre yukardaki belirtiler değişkenlik gösterebilmektedir.